विचार

 * डा चूडाप्रसाद ढकाल    चे ग्वेवाराः विश्वका चर्चित र प्रेरणादायक व्यक्तित्वहरूमध्ये एक हुन्। उनका जीवन र क्रियाकलापहरूले विशेष गरी क्रान्तिकारी आन्दोलन र उत्पीडित जनतामा अमिट छाप छोडेका छन्। चे ग्वेवाराले आफ्नो जीवन सामाजिक र आर्थिक असमानताविरुद्ध सङ्घर्ष गर्न समर्पित गरे। उनले उपनिवेशवाद, तानासाही, र उत्पीडनमा परेका जनतालाई प्रेरणा दिएका छन्। चे ग्वेवाराको जीवन, प्रमुख ऐतिहासिक क्षणहरू, र उनको दीर्घकालीन प्रभावलाई जाँच गर्दा, हामीले उनको आदर्श र योगदानलाई उच्च मूल्याङ्कन गर्नुपर्छ। उनका विचार र कार्यहरूले आजको समयमा पनि मानिसहरूलाई प्रेरित गर्न जारी राखेका छन्, जसले उनलाई एक अमर क्रान्तिकारी बनाएको छ। चे ग्वेवाराको प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा उनको क्रान्तिकारी करियरको लागि…

काठमाडौँ । शनिबार बिहान उज्यालो हुदा नहुदै काठमाडौँ उपत्यका बाढीको चपेटामा पर्यो । खास गरि कोरिडोर र नदी किनारका बस्ती उज्यालो हुदा नहुदै डुबानमा पर्न शुरु भएका थिए । यसैबीच ललितपुर महानगरपालिका–१४ नखिपोटस्थित नख्खु खोलाको घटनाले सरकारको विपदमा राहत तथा उद्धारमा तयारी कस्तो छ भन्ने एक्सपोज भएको छ । नख्खु खोलाको बाढीले नदी किनारमा रहेको टहरो डुबाउँदा बिहानैदेखि चार जना टहरोमाथि चढेर उद्धारको याचना गरिरहे । टहरोको छतमा घन्टौं बस्दा पनि उद्धार हुन सकेन् । अन्तत: टहरो भत्कियो र चारै जनालाई बाढीले बगायो । बाढीले उनीहरुलाई बगाइरहेको भिडियो सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भयो र आम मानिसले राजधानीमै नदेखिएको आक्रोस व्यक्त गर्न…

  -डा चूडाप्रसाद ढकाल   समाजवाद, समाजमा आर्थिक र सामाजिक समानता स्थापना गर्ने एक विचारधारा हो । यो प्रत्येक व्यक्तिको कल्याण र समृद्धिको साझा लक्ष्यमा केन्द्रित छ। समाजवादको ऐतिहासिक विकासले यसको महत्त्व र बदलिँदो आर्थिक र सामाजिक  परिस्थितिहरूमा यसको आवश्यकताको प्रमाण प्रस्तुत गर्दछ। यस निबन्धमा, हामी समाजवादी विचारको विकास, यसको व्यावहारिक कार्यान्वयन र यसले सामना गरेका तथा गर्न बाँकी चुनौतीहरू एवम् यसको वातानुकूलित सृजनशीलताको संक्षिप्त चर्चा गर्नेछौँ। औद्योगिक क्रान्तिपछि उदय भएको समाजवादी विचारधाराले समाजमा आर्थिक र सामाजिक असमानताविरुद्ध आवाज उठायो। यसले समाजका सबै सदस्यहरूलाई समान अवसर र सुविधाहरू प्रदान गर्ने र साझा सम्पत्तिमा आधारित एक समुदायमूलक आर्थिक प्रणालीको परिकल्पना गर्‍यो।…

   [अर्थतन्त्र, सामाजिक रूपान्तरण, र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध]                                                                  -डा. चूडाप्रसाद ढकाल drchudadhakal@gmail.com १.समाजवाद पूर्वको चरण पुँजीवाद को केन्द्रीय विशेषता के हो? पुँजीवादको मुख्य विशेषता व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र बजार आधारित अर्थव्यवस्था हो। यसमा सम्पत्तिको निजी स्वामित्व, उद्यमशीलता, व्यापारिक प्रतिस्पर्धा, र बजारका माध्यमबाट मूल्य निर्धारण गर्ने प्रक्रिया समावेश हुन्छ। पुँजीवादमा सरकारी हस्तक्षेप कम हुन्छ र अर्थव्यवस्था बजारका बलहरू द्वारा निर्देशित हुन्छ, जसमा उत्पादन, वितरण र मूल्य निर्धारणका कार्यहरू समावेश हुन्छन्। २.पुँजीवादले समाजवादको लागि बस्तुगत आधार तयार गर्दछ। यसको सरल व्याख्या कस्तो हुन्छ? पुँजीवादले समाजवादको लागि बस्तुगत आधार तयार गर्ने प्रक्रिया मार्क्सवादी सिद्धान्तमा आधारित छ। यस दृष्टिकोण अनुसार, पुँजीवाद एक आर्थिक र सामाजिक प्रणाली…

– मोहनविक्रम सिंह हालै केपी शर्मा ओलीले दिएको अभिव्यक्तिबाट हामीले उनको जुन आलोचना गरेका थियौँ, त्यो सही साबित भएको  छ । उनले भनेका छन् ः मैले एमालेलाई बचाउन नै संसद्को विघटन गरेको थिएँ । उनले एमालेलाई बचाउनको लागि नै संसद्को विघटन गरेको भने पनि सांसदलाई विघटन गर्नुका पछाडिको वास्तविक उद्देश्य आÇनो प्रधानमन्त्री पद बचाउनु नै थियो । प्रथमपल्ट, त्यो बेलाको नेकपाका सांसदहरूले उनका विरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव राख्ने तयारी गरेपछि उनले दगुरेर गएर राष्ट्रपतिद्वारा सांसदलाई विघटन गर्न लगाएका थिए । दोस्रोपल्ट संसद्का बहुमत सदस्यहरूले राष्ट्रपतिलाई उनका विरुद्ध अविश्वासको आवेदन दिएपछि त्यसलाई रोक्न लगाएर राष्ट्रपतिद्वारा आफूलाई प्रधानमन्त्री घोषित गर्न लगाएका थिए र…

-डा चूडापसाद ढकाल समाजको विकास र परिवर्तनका लागि विभिन्न दृष्टिकोणहरू अपनाइएका छन्। यी मध्ये क्रान्ति र सुधार दुई प्रमुख मार्ग हुन्, जसले समाजलाई नयाँ दिशा दिन सक्छन्। यी मार्गहरूले समाजलाई मौलिक रूपमा परिवर्तन गर्न सक्छन्, तर तिनीहरूका विशेषताहरू, चुनौतीहरू, र प्रभाव फरक-फरक छन्। क्रान्ति समाजमा गहिरो र स्थायी परिवर्तन ल्याउने प्रक्रिया हो। यसले समाजको आर्थिक, राजनीतिक, र सामाजिक संरचनामा मौलिक परिवर्तन गर्छ। उदाहरणका लागि, फ्रान्सेली क्रान्ति (१७८९-१७९९) र रुसी क्रान्ति (१९१७) ले पुराना व्यवस्थालाई ढालेर नयाँ राजनीतिक र सामाजिक व्यवस्थाहरूको स्थापना गरे। क्रान्तिले समाजमा तत्काल र व्यापक परिवर्तन ल्याउँछ। तर, यसले हिंसा र अस्थिरताको सम्भावना पनि बढाउँछ, जसले गर्दा समाजमा…

-डा चूडाप्रसाद ढकाल परिचय प्रोफेसर रिचर्ड डी. उल्फ समकालीन आर्थिक असमानता र अक्षमताहरूको विरुद्धमा आवाज उठाउँदै आर्थिक लोकतन्त्र र सामाजिक न्यायको दिशा प्रस्तुत गर्नका लागि ख्यातिप्राप्त छन्। उनका दृष्टिकोणहरू विशेष रूपमा मार्क्सवादी आर्थिक सिद्धान्तमा आधारित छन्, जसले आर्थिक लोकतन्त्रलाई प्रमुख आधार मान्दछ। यो लेखले उल्फको विचारहरूको गहिराइमा पसेर क्यापिटलिज्मको आलोचना, आर्थिक लोकतन्त्रको अवधारणा, र यसको व्यावहारिक उदाहरणहरूका बारेमा चर्चा गर्दछ। उल्फको क्यापिटलिज्मको आलोचना उल्फको दृष्टिकोणमा, श्रम मूल्य सिद्धान्त क्यापिटलिज्मको विरुद्धमा एक प्रमुख तर्क हो। यस सिद्धान्त अनुसार, उत्पादनको मूल्य श्रमबाट निर्धारण हुन्छ, तर क्यापिटलिज्ममा यो श्रमद्वारा उत्पन्न मूल्य समान रूपमा वितरण हुँदैन। मजदुरहरूद्वारा सिर्जित मूल्यको महत्त्वपूर्ण हिस्सा पुँजीपतिहरूले मुनाफाको रूपमा…