ज्ञान घर

  * जयराम बिडारी   फागुन २४, काठमाडौँ । लोमश वाङ्मय प्रतिष्ठानद्वारा हरेक महिनाको चौथो शनिवार नियमित रूपमा सञ्चालन गरिने रचना वाचनको कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । प्रतिष्ठान स्थापनाको अर्धवार्षिक समय अर्थात् छैटौँ शृङ्खला लघुकथा विशेष कार्यक्रमको सम्पन्न सो कार्यक्रममा रेणु अधिकारीको  ‘मौनता’ कृत कविता सङ्ग्रह ‘अस्तित्वको खोजी’ परिचर्चा गरी सम्पन्न गरिएको थियो ।  राजधानीस्थित प्रारम्भ वर्ल्ड स्कुल तथा कलेजमा सम्पन्न सो समारोहमा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राई प्रमुख अतिथि हुनहुन्थ्यो ।  प्रतिष्ठानका अध्यक्ष माधव घिमिरे ‘अटलको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा विशिष्ट अतिथि नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका सदस्य सचिव धनप्रसाद सुवेदी, टोखा नगरपालिकाका प्रमुख प्रकाश अधिकारी,राष्ट्रिय महिला आयोगकी सदस्य तथा प्रवक्ता कृष्णकुमारी…

काठमाडौँ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङलाई सरकारले चार बुँदे स्पष्टीकरण सोधेको छ । बुधवार साँझ बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले कुलमानलाई तीन दिनको समय दिएर चार बुँदे स्पष्टीकरण सोधेको थियो । कुलमानले सरकारले सोधेको स्पष्टीकरण बिहीबार साँझ बुझेका हुन् । स्पष्टीकरणमा समयसीमाभित्र आर्थिक वर्ष २०८०-०८१ को कार्यसम्पादन प्रतिवेदन पेस नगरी सम्झौताको सर्त उल्लङ्घन गरेको आरोप लगाइएको छ । स्पष्टीकरणमा भनिएको छ- ‘तपाईँसँगको सम्झौता अन्त्य गरी तपाईँको नियुक्ति रद्द किन नगर्ने ?’। त्यसै गरी सन् २०२४ मार्च ११ र २०२५ फेब्रुअरी १२ मा भएको इन्डो–नेपाल पावर एक्सचेन्ज कमिटीको क्रमशः १५औँ र १६औँ बैठकमा सहमति पत्रमा हस्ताक्षर गरी अधिकार नै नभएको…

बुटवल । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले बुटवल कालिका बहुमुखी क्याम्पसले विद्यार्थीको अनलाइन पढाइका लागि निर्माण गरेको डिजिटल स्टुडियोको उद्घाटन गरेका छन् । नेपालमै सरकारी क्याम्पसहरूमध्येमा अनलाइन पठनपाठनका लागि पहिलो दाबी गरिएको स्टुडियोका माध्यमबाट भौतिक कक्षामा उपस्थित हुन नसक्नेलाई अनलाइनमार्फत भिडियो कक्षामा सहभागी गराइने क्याम्पसले जनाएको छ । स्टुडियोको उद्घाटन गर्दै मन्त्री पौडेलले आफू नेतृत्वमा आए पछि सङ्घीय अस्पतालहरूको सेवामा सुधार आएको र नागरिकका जटिल रोगको उपचार सेवा विस्तार तथा सुधार भइरहेको बताए । ‘हामीले स्वास्थ्य सेवा सुधारमा इमानदार प्रयास गरिरहेका छौँ । र पहिले भन्दा केही परिवर्तन भएको पनि छ,’ मन्त्री पौडेलले भने, ‘रोग लाग्न नदिन निरोधात्मक विधिसमेत…

काठमाडौँ । चिठी साहित्यमाथि केन्द्रित हुँदै तयार पारिएको कृति आमालाई चिठीको परिचर्चा कार्यक्रम फागुन १९ गते सम्पन्न भएको छ । साहित्यकार केशव नेपालको सो कृतिमाथिको परिचर्चा कार्यक्रम, नयाँ बजारस्थित ज्ञानशाला अनुसन्धान कार्यक्रमले आयोजना गरेको थियो । क्रान्तिप्रतिको निष्ठा र आशावादले भरिपूर्ण कृति, आमालाई चिठी लेखक नेपालको २२औँ कृति हो । क्रान्तिकारी सोच, विचार र भावना भएकी पात्र मुनाको चुनौतीपूर्ण यात्रालाई केन्द्रमा राखेर कृतिलाई कलात्मक रूप दिने प्रयास गरिएको, परिचर्चा कार्यक्रममा लेखक नेपालले बताउनु भएको थियो । पद, प्रतिष्ठा र पैसाको लालच देखाएर कृतिको प्रमुख पात्र मुनालाई आत्मसमर्पण गर्न खोजिन्छ तर उनी आफ्नो क्रान्तिकारी आदर्शका साथ निरन्तर रूपमा लडिरहन्छिन् । परिचर्चा…

काठमाडौँ । अमेरिकाले युक्रेनलाई दिइँदै आएको सैन्य सहयोग रोक्ने घोषणा गरेको छ । यस विकासको खबर पहिलो पटक अमेरिकी मिडिया आउटलेट ब्लूमबर्गले रिपोर्ट गरेको थियो। मिडिया रिपोर्टका अनुसार युक्रेनका नेताहरूले शान्तिप्रति सद्भावपूर्ण प्रतिबद्धता प्रदर्शन नगरेसम्म अमेरिकाले युक्रेनलाई दिँदै आएको सबै सैन्य सहयोग रोकेको ह्वाइटहाउसलाई उद्धृत गर्दै अमेरिकी मिडियाहरूले उल्लेख गरेका छन् । यस क्रममा युक्रेनलाई यस अघि दिने भनिएका र  युक्रेन नपुगिसकेका अमेरिकी सैन्य उपकरणहरू रोकिने बताइएको छ। यसमा पोल्यान्ड पुगेका सामानहरू पनि समावेश छन् । गत हप्ता ह्वाइट हाउसमा जेलेन्स्की र ट्रम्पबिच भएको चर्को बहसपछि घटनाक्रम द्रुत गतिमा परिवर्तन भएको देखिएको छ ।

काठमाडौँ । संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) मा भारतीय महिला शहजादी खानलाई मृत्युदण्ड दिइएको छ । समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार, केन्द्र सरकारको तर्फबाट अतिरिक्त सलिसिटर जनरल (एएसजी) ले दिल्ली उच्च अदालतलाई शहजादी खानलाई १५ फेब्रुअरीमा मृत्युदण्ड दिइएको जानकारी दिएको छ । अब उनको अन्त्येष्टि मार्च ५ मा गरिनेछ । ३३ वर्षीय शहजादी खान उत्तर प्रदेशकी भएको बताइएको छ । उनी संयुक्त अरब इमिरेट्सको एक घरमा घरेलु कामदारको रूपमा काम गर्दै थिइन् । उनी बच्चाको हेरचाह गर्ने क्रममा बच्चाको मृत्युको लागि शाहजादीलाई जिम्मेवार ठहराइएको रिपोर्टमा उल्लेख छ ।

(नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान र माक्र्सवादी अध्ययन स्रोतकेन्द्रको संयुक्त आयोजनामा भएको अन्तक्र्रियामा प्रस्तुत कार्यपत्र) * प्रस्तोताः रामराज रेग्मी आँखाले देख्न नसकिने पदार्थका अति नै शुक्ष्म तत्वलाई परमाणु(Atom) भनिन्छ । पौरस्त्य र पाश्चात्य समाजमा परमाणु सम्बन्धी अवधारणा कहाँ कुन पृष्ठभूमिमा विकसित भयो, त्यसमा कसको भूमिको के कस्तो रह्यो र दुई पृष्ठभूमिका दर्शनहरूमा के कति समानता वा असमानता छ भन्ने विषयवस्तुमा प्रकाश पार्नु नै यस कार्यपत्रको उद्देश्य रहेको छ । १. पौरस्त्य समाजमा परमाणुवादी अवधारणा पौरस्त्य समाजमा परमाणुवादबारे विस्तृत व्याख्या गर्ने दर्शन वैशेषिक हो । तर त्यसभन्दा पहिलेका दर्शनहरूले पनि परमाणुबारे धेरथोर प्रकाश पारेका छन् । १.१. परमाणु सम्बन्धमा वैशेषिकभन्दा पहिलेका अवधारणाहरू पौरस्त्य समाजमा…

* डा.गोविन्दशरण उपाध्याय वैदिक दार्शनिक चिन्तन र पद्धति दुवै आध्यात्मिक उत्स प्राप्तिको उद्देश्यबाट आरम्भ भएको हुँदा आधुनिक विज्ञानका केही अध्येताहरूले "विज्ञानका दृष्टिकोण"ले वैदिक चिन्तन महत्त्वहीन भएको आरोप लगाएका छन् | खास गरी मार्क्सवादी चिन्तनहरूले मार्क्सवादी चिन्तनलाई सबैभन्दा बढी "वैज्ञानिक" भन्दै अन्य चिन्तनहरूको महत्वलाई होच्याउने प्रयत्न गर्छन् र होच्याएका पनि उदाहरण छन् | के साँच्चिकै वैदिक दार्शनिक (जैन र बौद्धसहित) आधुनिक विज्ञानका दृष्टिकोणले अनुपयोगी नै छन् त ? १. वैदिक दार्शनिक चिन्तनको आरम्भ (Origin of Vedic Theorem) वैदिक दार्शनिक चिन्तनको आरम्भ विश्वको प्राकृतिक अस्तित्वको उपस्थितिप्रति जिज्ञासाबाट आरम्भ हुन्छ | ऋग्वेदका दुई सूक्तहरू : हिरण्य गर्भ सूक्त र नासदीय सूक्त यसका उदाहरण…

काठमाडौँ । प्रगतिशील लेखक सङ्घ, नेपालको तेर्हौ सम्मेलन चैत्र २३ र २४ गते काठमाडौँमा हुँदै छ । राष्ट्रिय सम्मेलनको तयारीका सन्दर्भमा देशका विभिन्न जिल्लाहरूमा धमाधम सम्मेलन भइरहेका छन्  । ज्ञानघरलाई प्राप्त जानकारी अनुसार हालसम्म ३२ वटा जिल्लामा सम्मेलन भइसकेका छन् । बाँकी जिल्लाहरूमा छिटै सम्मेलन सम्पन्न गरी प्रदेश सम्मेलन सम्पन्न हुनेछ । हालसम्म सम्मेलन भइसकेका जिल्लाहरू- कोसी प्रदेश १) झापा २) सुनसरी ३ं) तेह्रथुम ४) भोजपुर मधेस प्रदेश ५) महोत्तरी ६) रौतहट ७) सिराहा ८) धनुषा बाग्मती प्रदेश ९) काभ्रे १०) चितवन ११) ललितपुर १२) भक्तपुर १३) मकवानपुर १४) सिन्धुली १५) धादिङ गण्डकी प्रदेश १६) कास्की १७) गोरखा १८) लमजुङ…