Gyaan Ghar

Advertisement

साहित्य

महान् लेनिनप्रति

महान् लेनिनप्रति

* विजय मल्ल कहिले नबजेको मास्कोको विराट् घण्टा एक दिन तुफानी रातमा बज्छ । सुन ए दुनियाँवासी ! कहिल्यै नगर्जने मास्कोको विशाल तोप तिम्रो घोर निद्रामा गर्जन्छ । धरती काम्छ, चट्टानहरू फुट्छन् हिउँका आँधी मच्चिन्छन् विशाल गगनभेदी महलहरू चुरचुर भई धरतीमा गाँजिन्छन् । पर्ख, यो पत्थरमा पाइला नहाल । यस पत्थर–पत्थरमा आत्मा छन् । यहाँ नचिच्याऊ, यहाँ पाइला पाइलामा इतिहास छन् । यो १९०५ सन्को चट्टानको ढिक्का हो, यो उफ्रन्छ, यो दगुर्छ, यो हिँड्छ । नपत्याए सुन, यो जीवनको गाथा गाउँछ । ऊ, को आयो हेर, नेभा नदीको तीरबाट लाख लाख मानिसको जुलुस लिएर । यो विशाल काया को उठ्यो…
Read More
साहित्यकार पाण्डेयको समालोचकीय दृष्टिकोणमाथि ६८औँ परिसंवाद कार्यक्रम सम्पन्न 

साहित्यकार पाण्डेयको समालोचकीय दृष्टिकोणमाथि ६८औँ परिसंवाद कार्यक्रम सम्पन्न 

माघ ५, काठमाडौँ । ‘साहित्यकार प्रा.डा.ताराकान्त पाण्डेयको चिन्तनको मूल धार, समाजवादी यथार्थवादी रहेको’, प्रगतिशील लेखक सङ्घको ६८औँ परिसंवाद कार्यक्रममा ईश्वरचन्द्र ज्ञवालीले बताउनुभयो । सङ्घको सल्लाहकार समेत रहेका ज्ञवालीले माघ ५ गते बागबजारस्थित  सङ्घको कार्यालयमा भएको कार्यक्रममा सो धारणा राख्नुभएको हो । समाजवादी यथार्थवादी चिन्तन जसलाई प्रगतिवाद पनि भनिन्छ, को मूल आधार द्वन्द्वात्मक भौतिकवादी तथा ऐतिहासिक भौतिकवादी दार्शनिक प्रणाली भएको बताउँदै सल्लाहकार ज्ञवालीले ‘समालोचक पाण्डेयको आलोचनात्मक यथार्थवादको क्षेत्रमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको’ बताउनुभयो । ‘सर्वहारा वर्गले आफ्नो मुक्तिको लागि आफै सङ्घर्ष गर्नुपर्दछ । त्यसको लागि मार्क्सवादको आलोकमा मात्र सम्भव छ । शान्तिपूर्ण तरिकाले अन्तिमसम्म प्रयास गर्ने हो, त्यसो सम्भव नभए सशस्त्र…
Read More
मालिका बगैँचा !!

मालिका बगैँचा !!

रवि पौडेल गजबको छ जिन्दगी कहिले हाँसो र कहिले आँसु कलिलैमा फुल निमाेठ्छन यहाँ पापी रक्तपिपासु फुल खेलौना सम्झने अपराधी हरूको कस्ता  छन् कोपिला फक्रिन नपाउँदै लुछ्ने र फ्याँक्ने निस्ठुरी छन् ।। काँडा भित्रको फुल पनि सुरक्षित छैन यहाँ बगैँचाभरि सजावट देखाएका हुन्छन् त्यहाँ बगैँचा मानिसको आनन्दित थलो हुन्छ सुगन्धले भरिएको हरियाली हुन्छ जहाँ ।। खै के भनाै तिमी निस्ठुरी किन यादहरू झल्किन्छ खै किन झुटो इतिहास बनेको छैन कहीँ मनहरू सधैँ उपस्थित त्यहीँ किन ।। पुलहरूको बिचमा भमरा रमाउँछन् असल मानिसले फुल चुँड्न खुट्टा कमाउँछन् भुँ र भुँ र आवाज ले फूलबारी गुन्जिएको हुन्छ त्यहाँ मालीहरूले नै भरपुर बगैँचा…
Read More
शिक्षा विधेयक

शिक्षा विधेयक

भीष्म जोशी साथी तिम्रो शिक्षा विधेयक संविधान लाई नै मात दिने खालको छ संविधानले भन्छ अनिवार्य र निःशुल्क शिक्षा तर तिम्रो विधेयकले दुई खाले शिक्षा लाद्दै छ । शिक्षाको हक र सम्पत्तिको हकलाई सँगै कसरी दाँज्न पुग्यौँ साथी कसरी सम्पत्तिको हक मातहत शिक्षाको हक रहन्छ भन्छौ, अहिलेको युगमा मान्छे शिक्षित भएन भने कसरी सम्पत्ति कमाउँछ । हामीले पढेको, जानेको, सुनेको 'शिक्षा धनम सर्वधनम प्रधानम' होइन र साथी । हामीले भन्छौ निःशुल्क र अनिवार्य शिक्षा तिमी भन्दै छौ महँगो र पुजी चलाउने शिक्षा शिक्षा रहर कि बाध्यता, शिक्षा अपरिहार्य कि सोख साथी तिम्रो शिक्षा विधेयक ५२ वर्ष पछि आउँदै छ आफै…
Read More
अन्पाको चौथो साहित्यिक पदयात्रा सम्पन्न

अन्पाको चौथो साहित्यिक पदयात्रा सम्पन्न

काठमाडौँ पौष २७ । अखिल नेपाल प्रगतिशील लेखक सङ्घले नियमित रूपमा सञ्चालन गर्दै आएको साहित्यिक पदयात्राको चौथो भाग, पौष २७ गते सम्पन्न भएको छ । नुवाकोटको ककनी देखि गुर्जेभन्ज्याङ्सम्म चलेको पदयात्रामा विभिन्न साहित्यकार,लेखक, कवि, गीतकारहरूको सहभागिता रहेको थियो । नयाँ र पुराना पुस्ताका सृष्टाहरुको कलामा निखरता तथा प्रस्फुटित गर्ने त्यसका साथै साहित्यिक गतिविधिमा प्रोत्साहित गर्ने उद्देश्यका साथ सञ्चालित पदयात्रामा आठ वर्षीय सान्वी तथा सुहेम , १२  वर्षीय सङ्घर्षको समेत सहभागिता रहेको थियो । पदयात्राको अवधिमा भीष्म जोशी, ऋतु के.सी., समष्टि बुढा, ध्रुव बस्याल, सान्वी जोशी, मालता बेल्बासेले कविता, हेमराज आश्रम, समीर सिंह, कविता चौधरी, नेत्र राना, साहिल थापा, पूजा बेल्बासे, मदन…
Read More
प्रलेसले अन्तर्राष्ट्रिय कविता महोत्सव गर्ने

प्रलेसले अन्तर्राष्ट्रिय कविता महोत्सव गर्ने

काठमाडौँ, पौष २४ । प्रगतिशील लेखक सङ्घले इलामको पर्यटकीय क्षेत्र, श्रीअन्तुमा अन्तर्राष्ट्रिय कविता महोत्सव गर्ने सङ्घका महासचिव डा.देवी दुलाल द्वारा जारी प्रेस वक्तव्यमा जानकारी जनाइएको छ । सङ्घको राष्ट्रिय परिषद् बैठक समेत गर्ने गरी नेपालको पर्यटकीय क्षेत्र इलाममा सो कार्यक्रम गर्ने तयारी गरिएको वक्तव्यमा उल्लेख छ । सङ्घको पौष २४ गते काठमाडौँको बागबजारस्थित केन्द्रीय कार्यालयमा अध्यक्ष डा.मधुसूदन गिरीको अध्यक्षतामा बसेको सचिवालय बैठकले नेपाल, भारत, बङ्गलादेश, भुटान लगायत विभिन्न देशका लेखक तथा कविहरूलाई बोलाएर कार्यक्रमलाई ऐतिहासिक रूप दिने वक्तव्यमा उल्लेख छ । ऐतिहासिक महोत्सवलाई सफल पार्न अहिलेदेखि नै प्रचार प्रसार तथा व्यवस्थापनको तयारीमा लागिएको महासचिव डा.दुलालले ज्ञानघरलाई बताए । कविता महोत्सवको…
Read More
प्रगतिवादी साहित्य र वाम राजनीतिमा शान्तदासको योगदान

प्रगतिवादी साहित्य र वाम राजनीतिमा शान्तदासको योगदान

- रामराज रेग्मी शान्तदासजीले जीवनको पछिल्लो अवधिमा उच्च श्रेणीको बाल साहित्यकारको पहिचान बनाउन सफलता प्राप्त गरेका छन् । उनको निधनका अवसरमा र त्यसपछि प्रायजसोले यही कार्यलाई लिएर उनको उच्च प्रशंसा गरेका छन् । उनले जीवनभर बालखुराक मात्र पस्किए भनिएको छ । तर उनको पहिचान अन्य क्षेत्रका साहित्यिक र राजनीतिक कार्यहरूबाट पनि स्थापित भएको छ । उनलाई अलि फराकिलो क्षितिजमा नियाल्नु पर्दछ भन्ने लाग्दछ । शान्तदासका जगतलाई बुझ्ने र जीवनलाई फेर्ने माध्यम तीनवटा थिए – राजनीति शिक्षा र साहित्य । जीवनका भिन्नभिन्न कालखण्डमा उनले यी तीनमध्ये कहिले एउटालाई, कहिले अर्कोलाई प्राथमिकता दिए (सङ्ग्रौला, २०८० :  कोशेली) । अनुवादक र लेखकका रूपमा शान्तदास झण्डै…
Read More
‘साहित्यमा शान्तदास’ कार्यक्रम सम्पन्न

‘साहित्यमा शान्तदास’ कार्यक्रम सम्पन्न

काठमाडौँ । पारिजात स्मृति केन्द्रको आयोजनामा यही २०८० साल पुस १३ गते साहित्यमा शान्तदास' कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रममा साहित्यकार शान्तदास मानन्धरका व्यक्तित्वका विविध पाटाहरूमा केन्द्रित रहेर वक्ताहरूले आफ्ना विचारहरू राखेका थिए । विचार राख्ने क्रममा मार्क्सवादी चिन्तक निनु चापागाईँले शान्तदास मानन्धरको बालसाहित्यकार रूपमा बढी चर्चा भए पनि साहित्यका अन्य विधामा पनि महत्त्वपूर्ण योगदान रहेको बताए । त्यसै गरी अर्का वक्ता मार्क्सवादी चिन्तक रामराज रेग्मीले 'प्रगतिवादी साहित्य र वाम राजनीतिमा शान्तदासको योगदान' विषयक आफ्नो विचारपत्र प्रस्तुत गर्दै सत्ताधारीहरूले चिन्न नसके पनि शान्तदास जनताको हृदयमा बस्न सफल भएको बताए । कार्यक्रमका अर्का वक्ता नेपाल भाषाका प्रसिद्ध साहित्यकार मल्ल के सुन्दरले वि.…
Read More
अपत्यारिलो घटनाभित्र उपन्यास

अपत्यारिलो घटनाभित्र उपन्यास

* सुमन पोख्रेल मजगैया नपत्याउने कुरा पनि पत्याउने भइदिन्छ । १८ वर्षे युवकले दुइटा उपन्यास लेखिभ्याएछ । त्यो पनि राेल्पाली ठिटोले । पहिलो उपन्यास त १२ वर्षे उमेरमै रे । "रे"भनियो भने किंवदन्ती हुन्छ । लेखेकै हो । घरायसी वातावरण नै कलम र किताबको चर्चामय हुन्छ भने त्यसको प्रभाव पर्ने नै भयो । तर यो पनि अकाट्य होइन । सायद सहज प्रतिभाको उन्मेष पनि होला । साहित्यमा अध्ययन, चिन्तन र मननको पनि रसायन मिल्नुपर्छ । यो निजी गुण पनि हो । तर परिवारका सदस्यको धाप मिल्यो भने त्यसले चूडान्त प्राप्त गर्छ । केटाका आमातिर एक विहङ्गावलाेकन गर्छु । दाङको बिजाैरीका…
Read More
ज्ञानशाला उद्बोधनको पहिलो शृङ्खला सम्पन्न

ज्ञानशाला उद्बोधनको पहिलो शृङ्खला सम्पन्न

काठमाडौँ, पौष ७ गते । विभिन्न साहित्यिक व्यक्तित्वहरूलाई एकै ठाउँमा जमघट गराएर सिर्जनाको प्रस्फुटित गर्ने उद्देश्यका साथ ज्ञानशाला अनुसन्धान केन्द्रले ज्ञानशाला उद्बोधन कार्यक्रमको सुरुवात गरेको छ । पौष ७ गतेका दिन अनुसन्धान केन्द्रको हलमा भएको पहिलो शृङ्खलामा विभिन्न साहित्यिक व्यक्तित्वहरूमा कविता, गजल, मुक्तक, गीत, हाइकु प्रस्तुत गरिएको थियो । उद् बोधन कार्यक्रममा पेरिशा भट्टबाट मनका रङ्गहरू, दुर्गा तिवारीबाट कवि महोदय, डा.कौशिला रिसालबाट अह म झुक्दिन अब, मिसन अधिकारीबाट एउटा सादा कागज बदल्न लेख कविता प्रस्तुत भएको थियो । त्यस्तै विमला दाहालबाट पल पलको हिसाब शीर्षकमा गजल, राजेन्द्र अधिकारीबाट तीन वटा मुक्तकहरू तथा डा.चूडा ढकालबाट तीन वटा हाइकुहरू प्रस्तुत गरिएको थियो…
Read More